banner5

banner4

banner18

Sismik ve siyasi aktivite merkezi

Financial Times’ın bilim editörü yazdı: Türkiye dünyanın en aktif sismik bölgelerinden birinin merkezinde yer alıyor. Bölgedeki streslerin sebebi Arap levhasının Anadolu levhasını yılda yaklaşık 2 santimetre batıya itmesi

DÜNYA 11.02.2023, 10:11
Sismik ve siyasi aktivite merkezi

Clive Cookson / Financial Times

Türkiye ve komşusu Suriye’deki yıkıcı depremlerin merkezi, dünyanın sismik açıdan en aktif ve siyasi açıdan en çalkantılı bölgelerinden biri.

Yeryüzündeki yavaş hareket eden tektonik levhaların birbirine baskı yapmasıyla onlarca yıldır biriken gerilim saniyeler içinde açığa çıkarak çok şiddetli sarsıntılara sebep oldu. Kaya kütleleri bir anda sürtünmenin ötesine geçerek birbirine çarpıp kırıldı.

İngiltere’deki Open University’den yer bilimleri profesörü David Rothery’ye göre Türkiye ve civarında bu gibi sismik streslerin oluşma sebebi Arap levhasının Anadolu levhasını yılda yaklaşık 2 santimetre batıya itmesi.

University College London Risk ve Felaket Etkisi Azaltma Enstitüsü Başkanı Joanna Faure Walker “Türkiye 2020, 1999, 1983 ve 1975’te olmak üzere son elli yılda dört kez dünyadaki en ölümcül depremleri yaşadı” diye konuştu.

Pazartesi sabahı erken saatlerde gerçekleşen 7.8 büyüklüğündeki ilk depremin kaynağı Doğu Anadolu Fayı'nın güneybatı ucuydu. Sarsıntı fayın Ölü Deniz fay sistemiyle kesiştiği yere yakın bir noktada gerçekleşti. 18 kilometre gibi görece sığ bir derinlikte olması sarsıntının yol açtığı yıkımı artırdı.

Benzer kuvvetteki ikinci deprem ise 7.5 büyüklüğündeydi. İlk sarsıntının dokuz saat sonrasında ve 100 kilometre kuzeydoğusunda, sadece 10 kilometre derinlikte gerçekleşti.

İngiltere Durham Üniversitesi Yer Bilimleri Bölümü Başkanı Mark Allen “İki depremin kesinlikle bağlantılı olduğunu söyleyebiliriz. Bir fay kuşağındaki stresin boşalması stresi diğerine yükleyebiliyor, bu da bir başka depremle boşalıyor” ifadelerini kullandı.

Pazartesi günkü depremin kaynağı olan Doğu Anadolu Fay Hattı yüz yıldır görece sakindi ancak geçmişte birkaç yıkıcı depreme yol açtığı biliniyor.

1822 depreminin artçıları

Tarihteki benzer bir örnek 1822’de yaşandı. İngiliz Jeolojik Araştırmalar Merkezi'nden öğretim üyesi Roger Musson o zaman da aynı bölgede “birçok kentin tamamen yıkıldığını ve ağır kayıplar verildiğini” söylüyor. “Sadece Halep’te 7 bin kişinin öldüğü söyleniyordu. 1822 depreminin artçıları ertesi yılın haziran ayına kadar sürmüştü.”

Portsmouth Üniversitesi’nden yapısal jeoloji ve tektonik uzmanı Catherine Mottram ise Türkiye’nin güneyinin “jeolojik yapı bakımından Kuzey Amerika’daki San Andreas Fayı'na çok benzediğini” ifade ediyor.

Doğudan batıya uzanan Kuzey Anadolu Fay'ı son dönemde Doğu Anadolu Fayı'na göre çok daha aktifti. Birçok felakete yol açmış ve 1999 yılındaki Gölcük Depremi’nde yaklaşık 18 bin kişi hayatını kaybetmişti. Ancak Durham Üniversitesi’nden Allen iki fay hattı arasındaki uzaklık sebebiyle birindeki depremlerin diğerini tetiklemesini muhtemel görmüyor.

Mottram “Jeofizikçiler bölgedeki depremölçerlerden toplanan verileri kullanarak fay üzerindeki kesin hareket noktasını tespit edecektir” diyor.

Sosyal bilimciler de olayın ertesine bakıyor. Birçok ülke depremlerin hemen ardından Türkiye ile Suriye’ye yardım sağlarken University College London’dan Ilan Kelman Suriye için iyimser değil. “Felaket diplomasisi” konusundaki araştırmasına göre doğal afetler barış getirmiyor. Suriye 2011'den beri iç savaş yaşıyor ve geçmiş düşmanlıklar hayat  kurtarmanın, uzun vadede savaşı durdurmanın önüne geçiyor.

© The Financial Times Limited

Kaynak: gazeteoksijen.com

Yorumlar (0)
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 25 60
2. Fenerbahçe 24 54
3. Beşiktaş 25 49
4. A.Demirspor 25 45
5. Trabzonspor 25 44
6. Başakşehir 24 41
7. Kayserispor 25 38
8. Konyaspor 25 34
9. Karagümrük 24 31
10. Antalyaspor 25 28
11. Alanyaspor 25 28
12. Sivasspor 25 27
13. Kasımpaşa 25 26
14. Gaziantep FK 25 25
15. Ankaragücü 24 25
16. İstanbulspor 24 24
17. Giresunspor 24 23
18. Hatayspor 24 23
19. Ümraniye 25 22
Takımlar O P
1. Samsunspor 27 57
2. Eyüpspor 27 53
3. Rizespor 26 49
4. Sakaryaspor 27 49
5. Pendikspor 26 47
6. Keçiörengücü 27 47
7. Bodrumspor 27 42
8. Manisa FK 26 42
9. Boluspor 26 41
10. Bandırmaspor 26 40
11. Göztepe 26 38
12. Tuzlaspor 27 28
13. Erzurumspor 26 25
14. Altay 27 25
15. Adanaspor 27 25
16. Altınordu 26 20
17. Gençlerbirliği 26 18
18. Denizlispor 27 17
19. Yeni Malatyaspor 27 16
Takımlar O P
1. Arsenal 28 69
2. M.City 27 61
3. M. United 26 50
4. Tottenham 28 49
5. Newcastle 26 47
6. Liverpool 26 42
7. Brighton 25 42
8. Brentford 27 42
9. Fulham 27 39
10. Chelsea 27 38
11. Aston Villa 27 38
12. Crystal Palace 28 27
13. Wolves 28 27
14. Leeds United 27 26
15. Everton 28 26
16. Nottingham Forest 27 26
17. Leicester City 27 25
18. West Ham United 26 24
19. Bournemouth 27 24
20. Southampton 28 23
Takımlar O P
1. Barcelona 26 68
2. Real Madrid 26 56
3. Atletico Madrid 26 51
4. Real Sociedad 26 48
5. Real Betis 26 45
6. Villarreal 26 41
7. Athletic Bilbao 26 36
8. Rayo Vallecano 26 36
9. Osasuna 26 34
10. Celta Vigo 26 34
11. Mallorca 26 32
12. Girona 26 31
13. Getafe 26 29
14. Sevilla 26 28
15. Cadiz 26 28
16. Real Valladolid 26 28
17. Espanyol 26 27
18. Valencia 26 26
19. Almeria 26 26
20. Elche 26 13