banner4

Sismik ve siyasi aktivite merkezi

Financial Times’ın bilim editörü yazdı: Türkiye dünyanın en aktif sismik bölgelerinden birinin merkezinde yer alıyor. Bölgedeki streslerin sebebi Arap levhasının Anadolu levhasını yılda yaklaşık 2 santimetre batıya itmesi

DÜNYA 11.02.2023, 10:11
Sismik ve siyasi aktivite merkezi

Clive Cookson / Financial Times

Türkiye ve komşusu Suriye’deki yıkıcı depremlerin merkezi, dünyanın sismik açıdan en aktif ve siyasi açıdan en çalkantılı bölgelerinden biri.

Yeryüzündeki yavaş hareket eden tektonik levhaların birbirine baskı yapmasıyla onlarca yıldır biriken gerilim saniyeler içinde açığa çıkarak çok şiddetli sarsıntılara sebep oldu. Kaya kütleleri bir anda sürtünmenin ötesine geçerek birbirine çarpıp kırıldı.

İngiltere’deki Open University’den yer bilimleri profesörü David Rothery’ye göre Türkiye ve civarında bu gibi sismik streslerin oluşma sebebi Arap levhasının Anadolu levhasını yılda yaklaşık 2 santimetre batıya itmesi.

University College London Risk ve Felaket Etkisi Azaltma Enstitüsü Başkanı Joanna Faure Walker “Türkiye 2020, 1999, 1983 ve 1975’te olmak üzere son elli yılda dört kez dünyadaki en ölümcül depremleri yaşadı” diye konuştu.

Pazartesi sabahı erken saatlerde gerçekleşen 7.8 büyüklüğündeki ilk depremin kaynağı Doğu Anadolu Fayı'nın güneybatı ucuydu. Sarsıntı fayın Ölü Deniz fay sistemiyle kesiştiği yere yakın bir noktada gerçekleşti. 18 kilometre gibi görece sığ bir derinlikte olması sarsıntının yol açtığı yıkımı artırdı.

Benzer kuvvetteki ikinci deprem ise 7.5 büyüklüğündeydi. İlk sarsıntının dokuz saat sonrasında ve 100 kilometre kuzeydoğusunda, sadece 10 kilometre derinlikte gerçekleşti.

İngiltere Durham Üniversitesi Yer Bilimleri Bölümü Başkanı Mark Allen “İki depremin kesinlikle bağlantılı olduğunu söyleyebiliriz. Bir fay kuşağındaki stresin boşalması stresi diğerine yükleyebiliyor, bu da bir başka depremle boşalıyor” ifadelerini kullandı.

Pazartesi günkü depremin kaynağı olan Doğu Anadolu Fay Hattı yüz yıldır görece sakindi ancak geçmişte birkaç yıkıcı depreme yol açtığı biliniyor.

1822 depreminin artçıları

Tarihteki benzer bir örnek 1822’de yaşandı. İngiliz Jeolojik Araştırmalar Merkezi'nden öğretim üyesi Roger Musson o zaman da aynı bölgede “birçok kentin tamamen yıkıldığını ve ağır kayıplar verildiğini” söylüyor. “Sadece Halep’te 7 bin kişinin öldüğü söyleniyordu. 1822 depreminin artçıları ertesi yılın haziran ayına kadar sürmüştü.”

Portsmouth Üniversitesi’nden yapısal jeoloji ve tektonik uzmanı Catherine Mottram ise Türkiye’nin güneyinin “jeolojik yapı bakımından Kuzey Amerika’daki San Andreas Fayı'na çok benzediğini” ifade ediyor.

Doğudan batıya uzanan Kuzey Anadolu Fay'ı son dönemde Doğu Anadolu Fayı'na göre çok daha aktifti. Birçok felakete yol açmış ve 1999 yılındaki Gölcük Depremi’nde yaklaşık 18 bin kişi hayatını kaybetmişti. Ancak Durham Üniversitesi’nden Allen iki fay hattı arasındaki uzaklık sebebiyle birindeki depremlerin diğerini tetiklemesini muhtemel görmüyor.

Mottram “Jeofizikçiler bölgedeki depremölçerlerden toplanan verileri kullanarak fay üzerindeki kesin hareket noktasını tespit edecektir” diyor.

Sosyal bilimciler de olayın ertesine bakıyor. Birçok ülke depremlerin hemen ardından Türkiye ile Suriye’ye yardım sağlarken University College London’dan Ilan Kelman Suriye için iyimser değil. “Felaket diplomasisi” konusundaki araştırmasına göre doğal afetler barış getirmiyor. Suriye 2011'den beri iç savaş yaşıyor ve geçmiş düşmanlıklar hayat  kurtarmanın, uzun vadede savaşı durdurmanın önüne geçiyor.

© The Financial Times Limited

Kaynak: gazeteoksijen.com

Yorumlar (0)
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Fenerbahçe 15 40
2. Galatasaray 15 40
3. Kayserispor 14 26
4. Beşiktaş 15 26
5. A.Demirspor 15 23
6. Trabzonspor 14 23
7. Antalyaspor 15 23
8. Kasımpasa 15 21
9. Rizespor 14 21
10. Hatayspor 14 18
11. Karagümrük 15 17
12. Ankaragücü 14 17
13. Sivasspor 14 15
14. Gaziantep FK 14 15
15. Konyaspor 14 14
16. Samsunspor 15 14
17. Pendikspor 14 13
18. Başakşehir 14 12
19. Alanyaspor 15 12
20. İstanbulspor 15 9
Takımlar O P
1. Eyüpspor 14 36
2. Kocaelispor 15 32
3. Göztepe 14 26
4. Bandırmaspor 15 26
5. Sakaryaspor 15 26
6. Bodrumspor 15 25
7. Gençlerbirliği 14 24
8. Ahlatçı Çorum FK 15 21
9. Erzurumspor 15 19
10. Keçiörengücü 15 19
11. Ümraniye 15 18
12. Adanaspor 15 18
13. Manisa FK 15 17
14. Boluspor 14 16
15. Şanlıurfaspor 14 14
16. Pendikspor 0 0
17. Tuzlaspor 15 13
18. Giresunspor 15 9
19. Altay 14 5
Takımlar O P
1. Liverpool 16 37
2. Arsenal 16 36
3. Aston Villa 16 35
4. M.City 15 30
5. Tottenham 15 27
6. M. United 16 27
7. Newcastle 15 26
8. Brighton 16 26
9. West Ham United 15 24
10. Chelsea 15 19
11. Brentford 16 19
12. Wolves 16 19
13. Bournemouth 16 19
14. Fulham 15 18
15. Crystal Palace 16 16
16. Nottingham Forest 16 14
17. Everton 15 10
18. Luton Town 15 9
19. Burnley 16 8
20. Sheffield United 16 8
Takımlar O P
1. Real Madrid 16 39
2. Girona 15 38
3. Barcelona 15 34
4. Atletico Madrid 14 31
5. Real Sociedad 16 29
6. Athletic Bilbao 15 28
7. Real Betis 16 26
8. Las Palmas 16 24
9. Getafe 16 22
10. Valencia 16 19
11. Rayo Vallecano 15 19
12. Deportivo Alaves 16 16
13. Villarreal 16 16
14. Osasuna 15 15
15. Mallorca 16 14
16. Sevilla 15 13
17. Cadiz 15 12
18. Celta Vigo 15 9
19. Granada 15 7
20. Almeria 15 4
Günün Karikatürü Tümü