ABD İnsan Hakları Raporu'nda Türkiye eleştirileri ve Ankara'nın cevapları neler?

Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı her sene hazırladığı raporunu hafta içerisinde açıkladı.

Raporda daha önceki yıllarda olduğu gibi Türkiye'ye yönelik eleştiriler yer aldı. Türk Dışişleri Bakanlığı da bu eleştirileri kınayarak sert bir açıklama yaptı.

Peki ABD'nin insan hakları raporundaki 102 sayfalık Türkiye kısmındaki eleştirileri nelerdi ve Ankara'nın bunlara cevabı ne oldu?

Terörle mücadele kanunu

Raporda 2018 yılında kabul edilen terörle mücadele kanunu ile hükümetin temel özgürlükler ve insan haklarını kısıtlamaya ve hukukun üstünlüğüne zarar vermeye devam ettiği ifade edildi.

2016 yılındaki darbe girişiminden sonra 60 binden fazla polis ve askeri personel, 4 binden fazla hakim ve savcı dahil on binlerce memurun ihraç edildiği ya da askıya alındığı belirtilen raporda, 95 binden fazla vatandaşın da tutuklandığı veya hapsedildiği belirtildi. 

Bu süreçte ciddi insan haklarının yanı sıra güvenilir kaynaklardan yargısız infazlar, gözaltında şüpheli ölümler, zorla kaybedilmeler, işkence raporları geldiği ifade edilen raporda, aralarında muhalif siyasetçiler, eski milletvekilleri, avukatlar, gazeteciler, insan hakları aktivistleri ve bir ABD elçilik çalışanı olan onbinlerce kişinin keyfi olarak tutukluluğunun sürdürüldüğü hatırlatıldı.

Raporda ayrıca Gülen hareketi üyesi olduğu ileri sürülen kişilerin yurt dışında da taciz edildiği, kaçırıldığı ve Türkiye'ye götürüldüğü vurgulanarak bu kişilerin adil yargılamadan mahrum olduğunu belirtildi.

Raporda Türkiye'nin Suriye'de hukuk dışı silah altına alma, çocuk askerler kullanma gibi ciddi suçlar işleyen grupları desteklediği belirtildi.

Raporda yine gazetecilere yönelik şiddet ve şiddet tehditleri, medya kuruluşlarının kapatılması ve hükümet politikalarını veya yetkililerini eleştirdikleri için gazetecilerin ve diğer kişilerin tutuklanması veya cezai kovuşturmaya tabi tutulması, sansür, site engelleme ve cezai iftira yasaları dahil ifade ve basın özgürlüğüne yönelik ciddi kısıtlamalar, internet özgürlüğüne yönelik sınırlamalar, sivil toplum örgütlerinin hükümet tarafından denetlenmesine ilişkin aşırı kısıtlayıcı yasalar dahil barışçı toplanma ve örgütlenme özgürlüklerinin ciddi şekilde kısıtlanması, seyahat ve dolaşım kısıtlamaları, mültecilerin geri gönderilmesi, yerel insan hakları örgütlerinin hükümet tarafından ciddi şekilde taciz edilmesi, toplumsal cinsiyete dayalı şiddete ilişkin soruşturma ve hesap verilebilirlik eksikliği, azınlık gruplarının üyelerini hedef alan şiddet içeren suçlar, lezbiyen, gey, biseksüel, transseksüel, queer ve interseks bireylere yönelik şiddet içeren suçlara atıfta bulunuldu.

Hükümetin insan hakkı ihlali veya yolsuzlukla suçlanan yetkililer ve güvenlik birimlerin mensuplarını soruşturma ve yargılama konusunda küçük adımlar attığı vurgulanırken yüksek dereceli yolsuzluk iddiaları ile ilgili de sınırlı adımlar atıldığı belirtildi.

Raporda ayrıca güvenlik güçleri ve "PKK terör örgütü ve bağlantıları" arasındaki çatışmalarda güvenlik güçleri, teröristler ve sivillerin öldüğü hükümetin terörle mücadele operasyonlarında sivillerin hatalı olarak öldürülmesi ile ilgili soruşturma ve yargılama çabaları ile ilgili bilgi paylaşılmadığı vurgulandı.

Kapsamlı raporda bu başlıklarla ilgili vakalar detaylandırıldı. 

• İnsan Hakları İzleme Örgütü: 'Türkiye İran sınırındaki Afganları geri itiyor'
• BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Türk: İran'da tam teşekküllü insani krizin içindeyiz

Türk Dışişlerinden kınama

Dışişleri Bakanlığı ise cuma günü yaptığı yazılı açıklamada, ABD Dışişleri Bakanlığının İnsan Hakları Raporu'nda Türkiye hakkında gerçek dışı bilgiler ve asılsız 

Açıklamada "ABD Dışişleri Bakanlığının 2022 İnsan Hakları Raporu'nda, geçmiş yıllarda olduğu gibi, ülkemiz hakkında kaynağı belirsiz, gerçek dışı bilgiler, asılsız iddialar ve önyargılı yorumlar yer almaktadır. Bunları kınıyor ve külliyen reddediyoruz." ifadesi kullanıldı.

Dışişleri Bakanlığının açıklamasında "Ülkemizin ve bölgemizin güvenliği için, PKK/PYD/YPG, FETÖ, DEAŞ ve DHKP-C başta olmak üzere terör örgütlerine karşı mücadelemiz uluslararası hukuk ve insan haklarına saygı çerçevesinde kararlılıkla devam etmektedir. Hal böyleyken, bu haklı mücadelemizin çarpıtılarak rapora yansıtılmasını kabul etmiyoruz." vurgusu yapıldı.

Açıklamada, "Raporda, PKK’nın 2022 yılında ülkemizde gerçekleştirdiği terör saldırılarının ve örgütün işlediği gizlenemez boyutlardaki insan hakları ihlallerinin sadece bir bölümüne yer verilmesini esefle karşılıyoruz. Sözde 'Suriye Demokratik Güçleri'nin Suriye’de işlediği insan hakları ihlallerine raporun Suriye bölümünde yer verilirken, bu yapının PKK/PYD/YPG terör örgütünün kontrolünde olduğundan bahsedilmemesi bir garabettir." denildi.

Türkiye'nin bu asılsız ve yanlı ithamlara itibar etmeden, kendi vatandaşları ile ev sahipliği yaptığı milyonlarca kişinin haklarının korunması ve geliştirilmesine yönelik çalışmalarını kararlılıkla sürdüreceğinin altı çizilen açıklamada, "Bu raporun PKK/PYD/YPG ve FETÖ terör örgütlerinin faaliyetlerine göz yuman ve hatta 'ortaklık' kuran bir ülke tarafından hazırlanmış olduğunu kamuoyunun dikkatine getiriyor, raporun meşruluğu ile inandırıcılığını sorguluyoruz. Siyasi saiklerle şekillendirildiği açık olan ve objektiflikten tamamen uzak bu raporun ciddiye alınacak bir yanı bulunmadığını bir kez daha vurguluyor, ABD’yi insan hakları konusunda kendi siciline odaklanmaya davet ediyoruz." ifadeleri kullanıldı.